برای داوطلبان آزمون سراسری، تشخیص دقیق اولویت­ها، یعنی اینکه چه درسی را از چه پایه‌ای، چه موقع و با چه کیفیتی بخوانند، مساله بسیار مهمی است، و این موضوع به عنوان «نقشه راه»برای رسیدن به پیروزی در آزمون سراسری محسوب می­شود. برای پیمودن راه نرفته و رسیدن به مقصد، حتما نقشه‌ای لازم است. نقشه‌ راه هر چه‌قدر دقیق‌تر باشد، امکان برنامه‌ریزی را برای مراحل پیش‌رو افزایش می‌دهد و از بروز اتفاقات پیش‌بینی نشده، جلوگیری می‌کند.

ما در اطرافمان، افراد موفق زیادی دیده­ یا حداقل، وصف افراد موفق زیادی را شنیده­ایم. در حالی ­که برایمان قطعی شده است که همه افراد موفق، لزوما افراد با استعداد ویژه­ای نبوده­اند، پس چه چیز باعث موفقیت آنها شده است؟ خیلی سریع به این نتیجه می­رسیم که حتما روش آنها متفاوت بوده است، و وقتی دنبال فهمیدن روش این افراد می­رویم، متوجه می­شویم که این افراد، نه شانس و اقبال زیادی داشته و نه کارهای
خارق­العاده­ای انجام داده­اند؛ بلکه از یک نقشه راه برای پیروزی خود استفاده کرده­اند.

شما عزیزان هم برای اینکه بتوانید در هر کاری از جمله در آزمون سراسری موفق شوید، باید یک نقشه راه داشته باشید؛ نقشه­ای که از ابتدا تا پایان کنکور، شما را برای بهتر مطالعه کردن و پیروزی و موفقیت بیشتر آماده کند. نقشه راه، همان برنامه­ریزی است. ممکن است که بسیاری از شما عزیزان برای آمادگی در کنکور ندانید که چگونه برنامه­ریزی نمایید. در واقع، این مشکل، مشکل بسیاری از داوطلبان کنکور است. ما برای اینکه شما را به صورت درستی در مسیر کنکور، هدایت و راهنمایی کنیم، یک نقشه راه کلی در اختیار شما می­گذاریم. شما
می­توانید با توجه به این نقشه راه کلی و خصوصیات خود، یک نقشه راه منحصر به فرد برای خودتان پی­ریزی کنید و با این نقشه، هر چه بهتر و بیشتر به سوی موفقیت و پیروزی گام بردارید.

به طور کلی می‌توان دوران مطالعه کنکور را به چند بخش تقسیم کرد:

1-    مرحله اول: تابستان

این مرحله، مقطعی است که داوطلب سعی می­کند با مطالعه منابع و تحقیق درباره آن گروه آزمایشی که در آن کنکور می­دهد، در شرایط رقابتی آزمون سراسری قرار گیرد. داوطلب می­تواند به راحتی با استفاده از تابستان، از بسیاری از رقبای خود، که معمولا از مهر و آبان شروع به مطالعه می‌کنند، پیشی بگیرد. در واقع، تابستان فرصتی است که داوطلب به دور از استرس و فشار، در صورتی که حرکت خود را سرعت ببخشد، یک دور کامل، منابع اصلی این آزمون را مطالعه کند. بهترین مزیت شروع مطالعه از تابستان، تمرین مطالعه پس از سال­ها به صورت مستمر است و در کنار آن، جست و جوی راه­های افزایش بازدهی مطالعه، انتخاب بهترین محل برای مطالعه، قطعی کردن منابع و …، از دیگر مزیت­های شروع زود هنگام مطالعه در تابستان است. داوطلب با انجام این کار، در واقع از مهر و آبان که رقابت جدی می­شود، دیگر قرار نیست که تازه با منابع آشنا شود و پس از آن مدتی طول بکشد تا در فضای کنکور قرار گیرد. این نکته در رقابت نفس‌گیر کنکور، بسیار حایز اهمیت است؛ از سوی دیگر، این زمان برای داوطلبانی که هنوز مشغول به تحصیل هستند و مجبور هستند مدتی را در طول سال تحصیلی به گذراندن درس­های خود بگذرانند فرصت بسیار خوبی است. در این مقطع توصیه می­کنیم که داوطلبان چند کار را به صورت جدی دنبال کنند:

یک- تحقیق دقیق و گسترده درباره منابع آموزشی و کمک آموزشی آزمون سراسری گروه آزمایشی خود.

دو- آشنایی با تجربیات و توصیه‌های داوطلبان، استادان و مشاوران.

سه- انتخاب محل مناسب برای مطالعه.

چهار- تنظیم ساعت بیداری و مطالعه.

پنج- تمرین برای افزایش ساعات مطالعه در کنار افزایش بازدهی و تمرکز.

شش- مطالعه منابع اصلی تا حد امکان و کاهش بار استرس حجم منابع.

بهتر است که داوطلب، بیش از نیمی از منابع را به طور کامل مطالعه کند. انجام این کار، فارغ از اینکه دقیقا داوطلب می­تواند مجددا مطالب را به خاطر بیاورد یا خیر، به دلیل تاثیر بر سرعت دورهای بعدی مطالعه و آشنایی با کلیت مطالب، بسیار مهم است.

۲– مرحله دوم: جدی تر شدن رقابت

همان طور که در مرحله اول بیان کردیم، از اوایل مهر و آبان، کم کم به تعداد رقبا افزوده می‌شود و کسانی موفق خواهند بود که اگر در تابستان شروع به مطالعه منابع آزمون سراسری کرده­اند، با همان جدیت فاصله خود را از این رقبا نیز حفظ کنند، و کسانی که تازه شروع کرده­اند، سرعت و جدیت بیشتری به کار گیرند تا بتوانند فاصله خود را نسبت به سایر رقبا کمتر و کمتر کنند. در این مرحله توصیه­های زیر را می­توانیم به داوطلبان داشته باشیم:

یک- افزایش تدریجی ساعات مطالعه.

دو- افزایش بازدهی و تمرکز مطالعه.

سه- شروع دورهای بعدی مطالعه و تکرار و مرور.

چهار- زدن تست‌های متفرقه حین مطالعه و آشنایی با نوع طراحی تست‌های کنکور.

پنج- ارزیابی نقاط ضعف و قوت و بهبود آنها با زدن تست‌های کنکور.

شش- بهبود برنامه­ریزی با توجه به رقبا، شناخت نقاط ضعف و قوت خود و….

یک برنامه‌ریزی برای شما داوطلبان عزیز از مهرماه تا نوروز (برنامه ریزی هفتگی)

1-    برنامه‌ریزی برای دروس پیش‌دانشگاهی مطابق برنامه دبیرستان.

2-     برنامه‌ریزی برای دروس سال­های قبل نیز باید انجام گیرد.

3-    ثبت کارهای انجام شده به صورت روزانه به منظور بررسی هفتگی.

4-    بررسی هفتگی کارهای انجام شده مطابق برنامه‌ریزی انجام شده.

5-    برای جمعه‌ها درسی را مشخص نکنید (فقط دروس روز شنبه پیش دانشگاهی) و بقیه زمان را برای عقب ماندگی دروس برنامه‌ریزی شده هفتگی کنار بگذارید.

6-     معمولا دو سوم وقت برای دروس اختصاصی و یک سوم زمان برای دروس عمومی برنامه‌ریزی شود.

برنامه‌ریزی روزانه

1- اولویت اصلی این است که مطابق برنامه پیش دانشگاهی پیش بروید.

2- دروس سال‌های قبل، از روی برنامه‌ هفتگی مطالعه شود.

3- هر روز شش یا هفت جلسه، یک ساعت و چهل دقیقه درس بخوانیم و به ازای هر جلسه بیست دقیقه استراحت کنیم (یا دوازده تا چهارده جلسه پنجاه دقیقه‌ای با ده دقیقه استراحت).

4- روزهای تعطیل به غیر از جمعه، مطابق روزهای عادی برنامه‌ریزی کنید.

5- تعداد جلسات کلاس‌های دبیرستان، جزو جلسات روزانه محاسبه شود و بقیه جلسات تا شش یا هفت جلسه در منزل مطالعه شود.

6- حداقل یک جلسه در هر روز: دروس پایه سال­های قبل نیز جزء برنامه باشد.

چگونگی مطالعات قبل از عید

1- تا نوروز حداقل یک دور همه دروس باید به صورت عمیق مطالعه و یاد گرفته شود.

2- قبل از عید، یادگیری و درک مطلب مهم است و تست زدن اهمیت کمتری دارد، و بعد از عید، مرور و تست زدن‌های عمقی و تعداد زیاد باید بیشتر مدنظر باشد.

3- در این مرحله، تست زدن به عنوان یادگیری است، نه به عنوان مهارت و آمادگی.

4- در این مرحله، دروس اختصاصی در ساعات بیشتر و دروس عمومی در ساعات کمتری خوانده شود. نسبت دو سوم و یک سوم می‌تواند در این مرحله مفید باشد.

5- برای دروس عمومی بیشتر بخوانید و کمتر تست بزنید، و برای دروس اختصاصی، خواندن، تمرین و تست زدن با هم مطرح و مهم است. به طور کلی در قبل از عید، عمیق خواندن و فهمیدن و تشریحی کارکردن مهم است و در این زمان، امتحانات تشریحی مهم تر از آزمون‌های تستی است.

۳–  مرحله سوم: تثبیت

در این مرحله، داوطلب باید از مراحل قبل با موفقیت عبور نموده و مطالب را بارها و بارها مرور و مطالعه کرده باشد و بتواند به راحتی آنها را به خاطر بیاورد. برای این مهم، داوطلب بهتر است در مقاطعی که مرور و تکرار یک درس به حد کافی رسیده، و البته حدود یک و نیم تا دو ماه به زمان برگزاری کنکور مانده است، از تست­های
مجموعه­ای استفاده کند و به صورت طبقه بندی شده و موضوعی، تست­های هر درس را به صورت جداگانه پاسخ دهد. روش دیگر، پاسخگویی به تست­هایی است که داوطلب قبلا با آنها آشنا شده است. با انجام این کار، شما
می­توانید، علاوه بر تسلط کامل بر تست­های سال­های گذشته، کلیه مطالب را مرور کنید؛ زیرا یادآوری کردن، به خاطر سپردن آنها را نیز آسان­تر می‌کند. در این مرحله، داوطلب بایستی سعی کند که مطالب مطالعه شده را کم کم تثبیت کند. بهتر است که این مرحله در اواسط کار آغاز شود تا داوطلب فرصت داشته باشد با شناخت نقاط ضعف خود، مجددا منابع را مطالعه کرده و این کاستی ها را رفع کند. این مرحله بهتر است زمانی آغاز شود که هم تعداد مرور پیش از آن به حد کافی بوده باشد و هم فرصت کافی پس از آن برای مطالعه وجود داشته باشد. داوطلب باید بتواند پس از پاسخگویی به تعداد زیادی تست هر درس، با نوع طراحی سؤالات، نکات مورد پرسش و هدف طراحان آشنا شود و یک تا چند دور نیز با چنین دیدی به مطالعه بپردازد تا بتواند بر نکات کنکوری تمرکز ویژه­ای بکند. با به کارگیری این روش، داوطلب کم کم به همه مطالب ریز و درشت منابع مسلط می­شود. در این مرحله توصیه می­کنیم که داوطلب، روندهای زیر را در نظر داشته باشد:

1- آشنایی با نوع سؤالات و هدف گیری طراحان کنکور.

2- مرور و تکرار توام با افزایش دقت برای فراگیری دقیق نکات ریز.

3- تسلط بر تست‌های هر درس و فراگیری مطالب بخشی که سؤال از آن طرح شده است، فراتر از پیدا کردن پاسخ خود سؤال.

چگونگی مطالعه در روزهای عید

1-    در ایام نوروز، سه یا چهار روز را تعطیل کنید و ترجیحا به مسافرت بروید (۲۹ اسفند تا سوم فرودین).

2-    روز ۱۳ فروردین همراه خانواده به دشت و صحرا بروید و از طبیعت استفاده مناسب بکنید.

3-    بقیه ایام نوروز، فرصت مفید و ارزشمندی است و باید حداکثر استفاده را از این اوقات برای درس خواندن بکنید. استفاده نکردن از این فرصت، باعث عقب ماندگی شما از رقبا می‌شود.

چگونگی مطالعه بعد از عید

1-    بعد از عید عمدتا برای مرور درس و تست زدن‌های موضوعی و کلی دروس به صورت تک درس، و ماه و هفته آخر برای تست زدن‌های جامع و همه دروس است.

2-    در این مرحله، تست زدن نباید به عنوان مهارت و سرعت و آمادگی پایه مطرح باشد.

3-    بعد از عید، ساعات مربوط به دروس عمومی بیشتر شود و بعضی از اوقات برابر دروس اختصاصی ‌باشد.

۴- مرحله چهارم: آمادگی نهایی

داوطلب یک ماه به کنکور مانده، دیگر تقریبا باید آماده شده و منابع را به  صورت کامل مطالعه کرده باشد. در این مرحله، داوطلب بایستی سعی کند که هر چند روز یک بار، کنکور سال­های گذشته را، که بهتر است از سال‌های دورتر شروع شود، در شرایطی مشابه کنکور، با همان زمان­بندی پاسخ دهد و پس از آن با تصحیح پاسخ­ها به نقاط ضعف خود پی برده و در چند روز فاصله تا پاسخ­دهی به کنکور بعدی، منابع مرتبط با ضعف­های خود را مطالعه کرده و سعی کند که این کاستی­ها را جبران کند. این مرورها در روندی با تاکید بر نقاط ضعف، باید به گونه­ای باشد که همه مطالب در یک روند منطقی پوشش داده شود و داوطلب بتواند تقریبا یک مرور کامل بر کلیه مطالب داشته باشد. در این مرحله نکات زیر را باید در نظر داشت:

یک- مشابه سازی کنکور برای قرار گرفتن هر چه بهتر در شرایط.

دو- تمرین زمان­بندی برای جلوگیری از کمبود وقت در کنکور اصلی.

سه- رفع آخرین نقاط ضعف.

چهار- مرور جامع منابع با تاکید بر نقاط ضعف.

چگونگی مطالعه در ماه آخر

1-    مرور جامع همه دروس، مهم است.

2-    سراغ یادگیری مطالب جدید نروید؛ بلکه مطالب یادگرفته شده را طوری تمرین کنید که کاربردی شده و تبدیل به مهارت شود.

3-    کلاس‌های یادگیری تعطیل شوند.

4-    ساعت خواب و بیدار شدن خود را مطابق کنکور و برای آن قرار دهید: 10 شب تا 6 صبح.

5-    فقط منابع و جزواتی را که خوانده‌اید، دوره کنید و از منبع جدید هرگز استفاده نکنید.

۵ – مرحله پنجم: آخرین گام

در این مرحله، داوطلب کمتر از یکی دو هفته به آزمون سراسری زمان دارد و بهترین کار، مرورهای سریع کلیه مطالب است؛ به نحوی که مطالب به صورت تصویری و تثبیت شده در ذهن او در زمان کنکور حاضر شود. کم کم در این مرحله، فشار مطالعه کم و کمتر و در چند روز مانده به کنکور کاملا متوقف می­شود و داوطلبی که در یک پروسه منطقی و علمی، منابع اصلی کنکور را مطالعه کرده است می­تواند به دور از هر گونه استرس و فشار، در این آزمون شرکت کرده و موفق شود که به کلیه سؤالات مطرح شده در آن با بالاترین ضرایب، پاسخ دهد و به آنها دست یابد.